باغ جهاني پهلوان پور

پیشینه

باغ تاریخی پهلوان‌پور (که در محله مزویرآباد (شهرک شهید زارعین) واقع شده است) یکی از آثار بر جای مانده از اواخر دوران قاجاریه در ایران است. این باغ در اصل متعلق به شخصی به نام «حسن ملارضا» بوده، ولی بعد از او، مالکیت باغ در اختیار داماد ایشان یعنی آقای «علی پهلوان‌پور» قرار می‌گیرد. علی پهلوان‌پور یکی از تاجران یزدی در آن زمان بود که نام باغ نیز از نام ایشان گرفته شده است.

ثبت در فهرست آثار ملی و آثار جهانی

باغ تاریخی پهلوان‌پور به عنوان یک نمونه زیبا از باغ‌های اصیل ایرانی در تاریخ ۷ مهر سال ۱۳۸۱ هجری شمسی و با شماره ۶۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. همچنین این باغ در سال ۲۰۱۱ و طی نشست سی و پنجم در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز به ثبت رسید تا بر اهمیت آن بیش از پیش تاکید شود.

مشخصات باغ

اولین نکته‌ای که در ورود به باغ پهلوان‌پور روح‌تان را نوازش می‌دهد، صدای آبی است که در جوی آب اصلی باغ جاری است. این آب در واقع از قناتی به نام قنات «حسن‌آباد» سرچشمه می‌گیرد. آب این قنات  درختان چنار اطرافش را سیراب می‌کند، لازم به ذکر است که علاوه بر این قنات، قنات‌های دیگری به نام «شاه حسینی» و «مزویرآباد» نیز در آبیاری این باغ زیبا نقش دارند.

 همچنین به این نکته نیز باید اشاره کنیم که باغ پهلوان‌پور دارای ۱۶ حقابه است که هر ۱۲ روز یک بار به آن تعلق می‌گیرد و زمان هر کدام از این حقابه‌ها نیز حدود ۱۰ دقیقه است.

حال به اطراف جوی اصلی باغ نگاهی میندازیم. درختان کهنسال و استوار چنار در اطراف جوی اصلی کاملا خودنمایی می‌کنند. علاوه بر این‌ها درختان دارای میوه نیز در باغ کاشته شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به درختان بادام، خرمالو و انار اشاره کرد. کاشت این درختان نشان می‌دهد که علی‌رغم آب و هوای گرم استان یزد، این منطقه دارای آب و هوایی نسبتا خنک است که کمی با سایر مناطق استان تفاوت دارد.

 در بخش ورودی باغ بخش‌هایی همچون برج، اصطبل و کاهدان را می‌توانید بینید. این سه بخش همگی در زمان قاجاریه ساخته شده‌اند، ولی باید اشاره کنیم که تزیینات به کار رفته در بنای برج همچون تزیینات بناهای دوره زندیه است.

بدون شک زیباترین و باشکوه‌ترین بنای موجود در داخل باغ، کوشک یا شربت‌خانه است. این کوشک که در زمان قاجاریه ساخته شده، دارای دو و نیم طبقه است و در امتداد مسیر اصلی باغ قرار دارد. اگر به داخل این کوشک بروید، قسمت‌های مختلف آن همچون تالار، گوشوارها و حوضخانه را خواهید دید. نکته‌ جالب اینجا است که آب قنات حسن‌آباد از وسط این کوشک نیز عبور می‌کند و در باغ جریان می‌یابد.

از کوشک که بگذریم، بنای شاخص دیگری در باغ پهلوان‌پور وجود دارد که نام آن «زمستانخانه» است. این بنا نسبت به سایرین معاصرتر بوده و ساخت آن به دوره پهلوی اول برمی‌گردد. این بنا یک طبقه داشته و شامل اتاق‌های نشیمن، پستو، مطبخ و طنبی می‌باشد.

بعدها در حفاری‌هایی که در باغ انجام شده است، بخش‌هایی همچون آشپزخانه، انباری و حمام از زیر خاک بیرون آورده شدند. این بخش‌ها در کنار کوشک باغ قرار دارند. علاوه بر این‌ها، در سمت شمالی باغ پهلوان‌پور نیز بنایی وجود دارد که مکان زندگی و کارگاه خدمتگزاران باغ بوده است.